Mara Branković - Mihailo St. Popović

Mara Branković, kći despota Đurđa Brankovića, žena sultana Murata II i maćeha Mehmeda II, osvajača Carigrada 1453. godine, spada u najzanimljivije ličnosti balkanske istorije 15. veka. Pored toga što je učestvovala u diplomatskim pregovorima Turskog carstva i posredovala po nalogu Mehmeda II, učinila je mnogo za svoje sunarodnike, prvenstveno svojom darodavnom i ktitorskom aktivnošću. Naročito je brinula o svetogorskim manastirima, Hilandaru i Svetom Pavlu.

Ova monografija Mihaila Popovića obuhvata različite kulture i narode, a život Mare Branković izlaže na osnovu velikog broja pisanih izvora, vizantijskih, srpskih, turskih i latinskih. Istoriografski izvori, hronike, hagiografije, putopisi, povelje i pisma, posebno dokumenti iz Državnog arhiva u Veneciji, omogućili su autoru da se posveti pitanju organizacije harema turskog sultana, kao i društvenom položaju koji je Mara tamo imala na osnovu svoje vere i porekla. Prvi put u našoj nauci sabrani su svi pisani izvori 15. veka, ali i nešto kasniji, u kojima se Mara pominje. Koju slobodu delovanja je imala u pojedinim periodima svog života? Koliko visoko treba ceniti stepen njenog samostalnog istupanja? Koju titulu je imala u pisanim izvorima tog vremena? Koliko je stvarno veliki bio njen uticaj na diplomatiju i politiku vladajućeg sultana? Autor je posebnu pažnju posvetio istraživanju mesta i uloge žena u strukturi pojedinih društava srednjeg veka, tako da je ova knjiga izuzetno značajna i za različite aspekte rodnih studija, o čemu donosi iscrpnu literaturu.

Uz nova saznanja o Mari Branković, pregledno i dokumentovano predstavljena je i šira slika, kako njene porodice, tako i političke i kulturne istorije jugoistočne Evrope.

– Svetlana Tomin