Đavo, anđeo i komunista - Nedim Gursel

Pisac je u potrazi za izgubljenom biografijom Nazima Hikmeta – pesnika i komuniste, robijaša i emigranta, gotovo mitske ličnosti turske moderne književnosti – po mestima na kojima je i sam boravio u godinama pre ujedinjenja Nemačke, u Berlinu prepolovljenom Zidom, ideologijama, rascepljenim sudbinama. Zimski Berlin je pozorje traganja za odavno mrtvim pesnikom, prepletenog s tumaranjem po sopstvenim sećanjima, izgubljenim ubeđenjima, ugaslim ljubavima, podsećanjima na koja navode imena ulica, slike i istorija ovoga grada te turski gradovi u kojima je Hikmet živeo i krio se. Opskurni hoteli, periferijske pivnice, tajanstveni telefonski pozivi, ostareli Hikmetov obožavalac i zemljak, agent Štazija, sa svojim izveštajima o pesniku koga je godinama pratio kao senka u njegovim emigrantskim lutanjima po Istočnoj Evropi, nezakoniti vlasnik tuđeg, izgubljenog života: sve to utopljeno je u mutnu vodu onog vrtloga istorije koji je gutao ljude, ideale, države, izbacujući na obalu samo njihove prazne, isprane ljušture. Hikmet je sa svojim teškim životom, snagom svojih pesama, bolešću, lutanjima i urušenim snovima o revoluciji i povratku u otadžbinu, ostao neuhvatljiv i za svog biografa i za izdajnika–obožavaoca–špijuna Đavola–Anđela. Opsene prošlog su okvir i za ličnu povest izgubljene generacije turskih levičara, samlevenih u žrvnju savremene istorije Turske i Evrope. Pisac–biograf te špijun–biograf Đavo–Anđeo jesu i u kontrapunktu s ovom povešću i objedinjuju je u celinu.