Ontologija prirode - Mirko Aćimović

Ontologiju prirode čine opšti ogledi teologika prirode, spekulativna fizika, eksperimentalna filozofija i biologika, kojima se prikazuju kategorijalni pojmovi za jedan sistem znanja u nauci filozofije prirode, tj. kosmos, priroda, materija i život. Helensko doba fizike prevashodno je doba prirodne ontologije, ili teologike prirode, s kategorijalnim pojmovima elementi, kósmos phýsis, kojima je logos mera stvari mišljenja i istina onoga što nosi naziv bica, a iznad kojih stoji arhe, prvo načelo i poslednji princip i razlog postajanja svih stvari. Spekulativna fizika je metafizička nauka spekulativnog uma koji prirodu zna njenim misaonim proizvodenjem iz onoga što su prethodno supstancija i svet, kojima je onda apsolut totalitet, a totalitet apsolutni realitet. Priroda nije phýsis, priroda je natura, nešto drugo nečega prvog. Eksperimentalna filozofija teorijskim stanovištem prirodne filozofije kao praktičke nauke o matematičkoj strukturi prirodnog poretka sveta, prikazuje unutrašnju arhitektoniku svetske zgrade, univerzum, materiju i prostorvreme. Biologika je ontologika filozofije života, jedna eksperimentalna filozofija logike organizma, koja se neposredno bavi ispitivanjem istorije kretanja materije života. Aristotel, Šeling, Njutn i Darvin u središtu su ideja ovih paradigmi mišljenja, oni su motiv i razlog istraživanja porekla, sadržine i granica mogucnosti metafizičke i eksperimentalne filozofije prirode.