Otpor komunističkom režimu u Srbiji 1945-1991

Knjiga Otpor komunističkom režimu 19451991: Između srpa i čekića 3 je završetak istoimene trilogije. Za razliku od prethodne dva, koje su bila o represiji komunističkog režima, treći deo posvećen je različitim vidovima otpora. Otpor je, bez obzira na čvrstu ruku partije, obuhvatao sve društvene slojeve.

Ispočetka, otpor su najviše pružale ilegalne omladinske organizacije, kojima je pripadao i jedan Borislav Pekić. Čvrst otpor pružile su i seoske zajednice nasilnoj kolektivizaciji. Konačno, u periodu 19451953. bilo je i više javnih protesta nego što iz sadašnje perspektive može izgledati.

Nakon 1953, u godinama liberalizacije odnosa sa Zapadom, otpor je primio drugačiji vid. Bio je veoma aktivan studentski pokret, a nisu bili retki ni sukobi sa policijom. Takođe, osetilo se i delovanje emigrantskih i disidentskih grupa, kako nacionalističkih, tako i onih iz Istočnog bloka (tzv. ibeovci).

Posebno važan bio je otpor Srpske pravoslavne i drugih crkava u SFRJ. Brojni sveštenici stradali su u divljim čišćenjima 19441946, a i kasnije su zatvarani i lišavani građanskih prava. Na sve to crkva je reagovala različitim manifestacijama. Ključni događaj, naravno, bio je raskol u SAD.

Najpoznatiji vid otpora bio je otpor u kulturi. On je prožimao sve vrste umetnosti, od književnosti preko filma i kulminirao je različitim osamdesetih godina borbom za slobodu govora.